اگر انتظار داشته باشید که با خواندن کتاب قلاب یا Hooked نوشتهی نیر ایال (Nir Eyal) با نظریههای جدید علمی روبرو شوید، احتمالاً کتاب قلاب رضایت شما را تأمین نخواهد کرد.
اما اگر از خواندن کتابهای کسانی مانند ملکوم گلدول و دنیل پینک لذت میبرید، کتاب قلاب میتواند برای شما یک انتخاب خوب باشد.
نیر ایال کوشیده است مجموعهای از دستاوردهای روانشناسی رفتارگرا و روانشناسی شناختی را کنار هم بگذارد و از مجموعهی آنها کاربردهایی در فضای طراحی محصول و به طور خاص طراحی محصول در فضای دیجیتال استخراج کند.
بنابراین به یک معنا هم میتوان گفت فضای کتاب قلاب، به کتاب طراحی حسی نوشته دانلد نورمن نزدیک است. نورمن در آنجا توضیح میدهد که احساس بخش مهمی از رابطهی ما با محصولات را به خود اختصاص میدهد و اگر طراحی محصول را صرفاً به عملکردِ درست (Functional design) محدود کنیم، شانس موفقیت چندانی نخواهیم داشت.
نیر ایال در کتاب قلاب هم میکوشد همین مفهوم را با تکیهی خاص بر طراحی محصولات دیجیتال مورد بحث قرار دهد.
ایده اصلی نیر ایال این است که طراح محصول باید ذهن مشتری(مخاطب یا استفاده کننده) چنان به محصول مشغول شود، که در ذهن وی جایی برای محصولات مشابه نباشد
هفتادونه درصد از دارندگان تلفنهای هوشمند، حداکثر ظرف پانزده دقیقه پس از برخاستن از خواب به سراغ تلفنشان میروند. شاید وحشتناکتر این است که یک سوم آمریکاییها میگویند اگر قرار باشد بین رابطهی جنسی و تلفن همراه یکی را انتخاب کنند، دومی را انتخاب میکنند.
اگر فناوریهایی که استفاده میکنیم ما را دچار اعتیاد نکرده باشند باید بپذیریم که دستکم جزئی جداییناپذیر از زندگی ما شدهاند. امروزه ما بیاختیار پیامهایمان را چک میکنیم. چک کردن فیسبوک، یوتیوب و توییتر اجتنابناپذیر است، ابتدا این کار را فقط برای چند دقیقه انجام میدهیم ولی ناگهان متوجه میشویم که ساعتها صرف کردهایم.
در روانشناسی شناختی، عادت به رفتاری گفته میشود که بهصورت خودکار، تحت تأثیر محرکهای موقعیتی اتفاق افتد؛ بهعبارتدیگر، عادت یعنی کارهایی را بهصورت ناخودآگاه یا با خودآگاهی کم، انجام دهیم. محصولات و خدماتی که ما برحسب عادت از آنها استفاده میکنیم، رفتارهای روزانهی ما را تغییر میدهند و این دقیقاً همان چیزی است که طراحان این محصولات میخواهند. این دیگران هستند که فعالیتهای ما را مهندسی میکنند.
داشتن مشتریان میلیونی، بهتنهایی کافی نیست، بلکه شرکتها روزبهروز بهتر متوجه میشوند که ارزش اقتصادی آنها به قدرت عادتهایی بستگی دارد که در ذهن مخاطبان خود میسازند. شرکتها برای اینکه مشتریانشان را به خود وفادار نگهدارند و محصولی تولید کنند که مدام استفاده شود، مشتریان را نباید فقط به استفاده از محصولات خود ترغیب کنند؛ بلکه باید مشتریان را به خود وابسته کنند.
کتاب قلاب جز مباحث جدید است. برای علاقه مندان به رشد کسب و کارشان و نه الزاما کسب و کارهای بزرگ بلکه در سطوح خرد هم خواندنش جذاب است. رویکرد محتوایی کتاب گرایش زیادی به مباحث آنلاین دارد اما این به معنی این نیست که مخاطب کتاب هم محدود به همین حوزه میشود. خواندنش برای گونههای مختلف کسب و کار هم می تواند مفید باشد.
خلاصه کتاب را میتوانید در ویدیو زیر ببینید